Pagina 1 van 1

Blog: Serendipiteit: omarm het onverwacht positieve

Geplaatst: di jun 25, 2019 1:54 pm
door Jaap_Procesverbeteren.nl
Deze blog wordt ook onderdeel van de nieuwsbrief van juli 2019

Serendipiteit: omarm het onverwacht positieve

We leven in hectische tijden. Sommigen voorspellen al de opkomst van de PAL supply chain: Personal, Automated en Local. Mensloze productie, vlakbij de klant én geheel naar klantwens.

En heeft u wel eens van het singularity point gehoord? Dat is een tijdstip, ergens in de buurt van het jaar 2050, waarvan beweerd wordt dat artificiële intelligentie (AI) dan slimmer is dan alle mensen bij elkaar. Meer daarover in het artikel over de supply chain 4.0.

AI is vaak al superieur als het gaat om intellectuele dingen die trainbaar zijn, omdat die goed aansluiten bij het zelflerende vermogen van neurale netwerken. Computers zijn daardoor beter dan wij in schaken, en het zou me niet verbazen als de beste supply chain planner straks een robot is.

Maar hoe zit het met creativiteit en reflectie? Kan AI nadenken over zichzélf, beantwoorden wat er was voor de oerknal, nieuwe business modellen bedenken, of totaal onverwachte zaken opmerken? Persoonlijk denk ik, of misschien hoop ik het ergens wel, van niet!


Afbeelding
De snavel van deze lepelaar, handig om vis te vangen, is een voorbeeld van serendipiteit:
een onverwacht positief evolutionair resultaat



Ondanks alle ophef rond smart industry is het niet zo, dat alle kennis die we nu hebben over slim produceren, binnenkort achterhaald is. Ook als je een supply chain of productieketen robotiseert en digitaliseert, zijn er namelijk nog steeds bewerkingsstappen die je op elkaar wilt laten aansluiten. De belangrijkste Lean-principes blijven daardoor onverkort gelden: maak de productie vraaggestuurd, vergroot de doorstroom door tussenvoorraden te verlagen, en maak verstoringen in de flow zichtbaar als verbetermogelijkheid.

Smart Industry technieken kunnen bijdragen aan operational excellence. Vergeet echter niet om te onderzoeken wat je er nog méér mee kunt. Doe je dat niet, dan word je vroeg of laat voorbijgestreefd door de Uber’s en Amazon’s van deze wereld. Zij bedenken disruptieve businessmodellen, op basis van digitalisering en internettechnologie.

Big data en AI hebben die business modellen niet bedacht. Dat deden creatieve mensen. De houding van Leonardo Da Vinci past daarbij. Het is dit jaar 500 jaar geleden dat hij overleed. Da Vinci stond bekend als “onverzadigbaar nieuwsgierig”. Bij alles vroeg hij “dimmi”. Dat is Italiaans voor “zeg mij” (waarom iets zo is).

Dat lijkt me een goede houding als je op zoek bent naar innovatie. In het grote, maar ook in het kleine. Bijvoorbeeld tijdens een Gemba walk in het kader van Lean. Het is heel gewoon om tijdens zo’n bezoek aan de werkvloer te speuren naar verbetermogelijkheden. Maar waarom óók niet gelet op onverwacht positieve effecten, ook wel aangeduid met ‘serendipiteit’? In feite is élke afwijking die je ziet, negatief of positief, een verbeteroptie!

De evolutie is een goed voorbeeld van serendipiteit. Mutaties van genen treden willekeurig op. Pas daarna blijkt of dit leidt tot soorten die beter zijn aangepast aan hun omgeving. Is dat zo, dan is dat een onverwacht positief resultaat. De meeste genmutaties leiden namelijk slechts tot problemen.

Kort geleden sprak ik Rolf Eisenberg, vice-president manufacturing bij Océ. Recentelijk stapte dit bedrijf over van het assembleren van vijf printers per bewerkingsstap, naar slechts één. Je zou verwachten dat daardoor de doorlooptijd veel korter wordt, en dat gebeurde dan ook. Daarnaast was er echter sprake van een “onverwacht positieve” bijvangst: de kwaliteit van de assemblage verbeterde. Achteraf begrijpelijk. Als je namelijk maar één printerunit per keer assembleert, en de onderdelen daarvoor van tevoren klaarlegt, dan zie je het direct als je een onderdeel vergeet.

Carlos Cordon, professor supply chain management bij IMD Business School Lausanne pleit ervoor om ook bij de toepassing van smart industry dit soort onverwacht positieve effecten te omarmen. Als voorbeeld noemt hij Adidas. Zij gingen met RFID aan de slag, om grip te krijgen op hun voorraden. Het onverwacht positieve effect was in dit geval een toename van de verkoop. Wat bleek? Dankzij het verbeterde inzicht kunnen de winkels nu sneller de schoenen leveren, die de klanten willen hebben.

Elke verbetering kun je het beste zien als een experiment, waarbij het niet alleen interessant is of de uitkomst voldoet aan je verwachting. Ook van het onverwachte kun je leren.

Daartoe moet je allereerst heel goed en objectief kunnen waarnemen. Da Vinci trok conclusies over de anatomie van het menselijk lichaam, waar je tegenwoordig een MRI of CT-scanner voor nodig zou hebben.

Dr Ir Jaap van Ede,
hoofdredacteur procesverbeteren.nl