Dyka produceert kunststofleidingen, onder meer voor rioleringen. Productafkeur komt maar weinig voor, dus dan denk je niet direct aan Six Sigma. Het kan echter altijd nóg beter. Bovendien was het gewenst om de verbeter-initiatieven meer structuur te geven, en daarvoor is de DMAIC-cyclus uit Six Sigma heel geschikt.

Het resultaat bleef niet uit: projecten worden nu met data onderbouwd, leveren vaker het gewenste resultaat op, en komen op tijd af.

Dyka, onderdeel van het Belgische chemie-concern Tessenderlo, heeft in Nederland een productielocatie in Steenwijk. Dyka produceert en verkoopt leidingsystemen bestaande uit buizen en hulpstukken. Deze worden vervaardigd uit PVC, polyethyleen en polypropyleen, zie het kader extruderen en spuitgieten. Toepassingen variëren van riolering en waterleidingen tot hemelwaterafvoer.

Luchtfoto van de productielocatie van Dyka in Steenwijk

Black Belt
Anne Draisma¹ is Six Sigma Black Belt bij Dyka. ‘Ik houd mij voltijds bezig met verbeterprojecten, met name in relatie tot het productieproces’, zo steekt hij van wal. ‘Ook geef ik bedrijfsinterne opleidingen.’

De producten die Dyka maakt moeten aan meetbare kwaliteitseigenschappen voldoen, zoals slagvastheid en verlijmbaarheid. Six Sigma minimaliseert variaties in de kwaliteit, waardoor het percentage productafkeur daalt. ‘Wij hebben overigens relatief weinig kwaliteitsproblemen’, nuanceert Draisma. ‘Als een extrusie- of spuitgietproces éénmaal is ingesteld, dan blijft het wel goed lopen. Wel kan het altijd nog beter.’

Six Sigma verbetert echter ook het projectmanagement, hetgeen voor Dyka belangrijk was. Procesverbeterprojecten leverden namelijk niet altijd het gewenste resultaat op, liepen uit of kwamen niet af. ‘Projecten worden nu gestructureerd afgewerkt volgens de zogenaamde DMAIC-cyclus, hetgeen neerkomt op achteréénvolgens definiëren, meten, analyseren, verbeteren en borgen.’

Honeywell
In 2002 maakte Hans Telgen de directie warm voor Six Sigma.: ‘Hans kwam ons bedrijf toen binnen als general manager', herinnert Draisma zich. 'Omdat hij van Honeywell kwam, kende hij de kracht van Six Sigma. Om ons managementteam te overtuigen zorgde hij voor een championstraining, dit is een Six Sigma introductie voor managers die deze methode overwegen. De training werd gegeven door professor Ronald Does van consultancy-bedrijf IBIS UvA. Daarna was onze directie om: Six Sigma zou worden ingevoerd.’

Dat was ook het moment waarop Draisma daarover werd ingelicht. ‘Ik wist eerst nauwelijks wat het inhield. Dat veranderde pas, toen Telgen mij vroeg of ik één van de drie Black Belts wilde worden’.

Door lezing van het boekje ‘Six Sigma Stap-voor-stap’ van Ronald Does raakte Draisma overtuigd dat Six Sigma hem op het lijf was geschreven. ‘Op dat moment werkte ik nog als proces engineer en zat met een praktisch probleem: Hoe zorg je ervoor dat kunststofbuizen na een wijziging in de samenstelling dezelfde kleur behouden. Ik wilde daartoe objectief gaan meten met een spectrometer, maar daarvoor bleek weinig animo.’

Dyka is begonnen en gegroeid als familiebedrijf. ‘Dan zie je vaak een hands-on mentaliteit: we zien zo wel hoe het beter kan. Toepassing van Six Sigma ondersteunde echter mijn visie: beslissingen moeten altijd worden ondersteund door data.’

Draisma accepteerde daarom het aanbod om Black Belt te worden. ‘Samen met twee andere mensen uit ons bedrijf werd ik opgeleid door Arend Oosterhoorn. De aanpak van zijn kleine consultancybureau sloot goed op aan op onze platte en praktisch ingestelde organisatie.’

Overzicht van de werkvloer bij Dyka

Recept
De Black Belt opleiding bestond uit een mix van theorie en praktijk. ‘We moesten meteen een concreet project inbrengen. In mijn geval ging het om het optimaliseren van de receptuur van PVC-buizen. Voorafgaand aan de productie worden verschillende additieven toegevoegd, zoals stabilisatoren en glijmiddelen. Vulmiddelen worden gebruikt ter vervanging van een deel van het relatief dure PVC. Mijn doel was om een receptuur te vinden die leidt tot een lagere kostprijs, zónder dat dit ten koste gaat van de kwaliteit.’

De eerste stap van DMAIC, de Define-fase, leverde al eye-openers op. ‘Je houdt je dan bezig met vragen zoals: Wat vindt de klant eigenlijk goede kwaliteit en hoe kun je dat meetbaar maken? Genormeerde eigenschappen werden natuurlijk al gecontroleerd, bijvoorbeeld in de vorm van slagproeven, waarbij een standaardgewicht vanaf een vaste hoogte op de buis valt. Er zijn echter ook dingen die een klant wenst, waar geen voorschriften voor zijn. Zo moeten de buizen gemakkelijk zaagbaar zijn. Als je in een modderige bouwput een buis zaagt, dan wil je immers niet dat die steeds afbrokkelt. In het kader van Six Sigma hebben we dat soort wensen vertaald naar meetbare factoren, tot aan het type vertanding van de zaag toe.’

Kritische eigenschappen
Uiteindelijk leverde de Define-fase een aantal kritische én meetbare eigenschappen op, variërend van slagvastheid tot verzaagbaarheid en verlijmbaarheid. Of de PVC-buizen de gewenste eigenschappen hebben wordt onder meer bepaald door het extrusieproces.  Hierbij wordt een kunststofmengsel in een schroefpomp verpompt en verwarmd, waarbij een vloeibare massa ontstaat. Die massa verlaat de schroefpomp via een ringvormige spleet. Op dat moment vormt de buis zich, zie ook het kader extruderen en spuitgieten.

Het resultaat van het extrusieproces hangt met name af van de temperatuur, de vulgraad en het toerental. ‘Onze operators zijn als het ware vergroeid met onze producten, ze weten precies wat je moet doen in bepaalde situaties. Dat heeft echter ook een keerzijde: Als je aankomt met een recept dat een totaal andere aanpak vergt, dan krijg je bij productieproblemen al snel weerstand. Denk aan opmerkingen zoals “jullie zijn zélf zo handig geweest om de receptuur aan te passen!”’

Draisma stond daarom voor de uitdaging om een recept te ontwikkelen met extra vulmiddel (en dus met minder PVC), dat op vrijwel dezelfde manier kon worden geëxtrudeerd. ‘Mijn recept moest daarom een mengsel opleveren met dezelfde stromingseigenschappen of rheologie. Meer vulmiddel kun je bijvoorbeeld compenseren door andere hoeveelheden stabilisator of glijmiddel.’

Plastograaf
Om de rheologie van mengsels te testen beschikt het laboratorium van Dyka over een plastograaf. Dit is een soort kneedmachine, die de mengkracht meet als functie van het toerental en de temperatuur.

‘Je wilt natuurlijk zo min mogelijk experimenten doen. Six Sigma beschikt over een krachtig gereedschap om dat doel te bereiken, en dat is Design of Experiments (DOE). Hierbij wordt de uitkomst, de rheologie, als een black box beschouwd. DOE schrijft dan voor welke mengsels je moet testen om tot een functie te komen die de relatie weergeeft tussen de rheologie en alle mogelijke receptsamenstellingen.’

Op deze manier werd een nieuw recept gevonden met een hoger vulmiddelgehalte, dat voldeed aan alle kwaliteitsvereisten én dat op de oude manier kon worden verwerkt.  ‘En wil je later toch liever iets sneller extruderen, dan hoef je niet opnieuw het lab in. Dankzij het rheologie-model weet je precies aan welke knop je moet draaien.’

Leverbetrouwbaarheid
Nadat de eerste DMAIC-cycli succesvol bleken werden er veel nieuwe projecten gestart, ook buiten de productie. ‘Joan Beune, op dat moment directeur productie & logistiek, heeft bijvoorbeeld een project geleid om de leverbetrouwbaarheid te vergroten. Daarbij werd met name gekeken naar leveringen van en naar onze zusterbedrijven.’

Joan Beune is een Green Belt, dit is iemand die DMAIC-projecten begeleidt die aansluiten bij zijn of haar normale werk. ‘De Green Belt training wordt gevolgd door mensen uit al onze geledingen, dus bijvoorbeeld ook door ploegchefs. Joan werd door een collega van mij opgeleid. Bij mij hebben immiddels ook mensen uit ons managementteam in een cursusgroep gezeten. Feitelijk train je dan je baas.’

Om bedrijfsprocessen te verbeteren worden niet alleen Six Sigma tools ingezet. ‘De DMAIC-cyclus geeft bij ons structuur aan elk verbeterproject’, besluit Draisma. ‘Afhankelijk van het projectonderwerp zetten we in de Meet- en Analyse-fase echter soms ook Lean- en TPM-tools in.’

¹) Anne Draisma werkt inmiddels niet meer bij Dyka