Nog weinig bedrijfsmatige toepassingen Blockchain

Er verschijnen veel publicaties over bedrijven die experimenteren met Blockchain voor het vastleggen van transacties en goederenbewegingen. Onder de motorkap zit echter vaak een traditionele en dus centrale database. Dat hoeft niet ten koste te gaan van het nut, maar je zet mensen zo wel op het verkeerde been!

Dit artikel inventariseert de oorsprong, en daarmee ook de meerwaarde van blockchain. Wil je de vruchten daarvan plukken, dan moet er (1) sprake zijn van onomkeerbare vastlegging van transacties door deze aanéén te rijgen tot een keten, waarbij (2) de dataopslag gedistribueerd en zonder centraal beheer plaatsvindt..

Een Blockchain heeft een hippe uitstraling. De technologie erachter wordt vaak afgeschilderd als complex. Bij veel toepassingen wordt daarom achterwege gelaten om te beschrijven hoe die precies werken.

Dit blijkt een ideaal recept voor mythevorming en verwatering van het begrip ‘blockchain’. Op de lange termijn gaat dit de acceptatie van deze technologie geen goed doen. De kans neemt toe dat straks het kind met het badwater wordt weggegooid.

Definitie
Er bestaat geen algemeen aanvaarde definitie van het begrip blockchain, waarmee je kunt vaststellen of een logistieke toepassing die technologie daadwerkelijk gebruikt. Hierdoor wemelt het ineens van de publicaties, waarin staat dat ‘partij X pioniert met Blockchain’.

Net zoals tegenwoordig alles wat iets met digitalisering van doen heeft Smart Industry heet (waarvan blockchain overigens ook een onderdeel is), worden software-oplossingen die transacties in een supply chain vastleggen nu vaak Blockchain genoemd.

Dat klinkt hightech, en je haalt zo makkelijk de headlines in de kranten. Het probleem is echter: een oplossing met een gewone centrale database kan dat óók: data in een toeleverketen vastleggen. Sterker nog, dat gebeurde lang voor de introductie van Blockchain al. 

Echte toepassingen van Blockchain zijn er, buiten digitale muntsoorten zoals Bitcoin en Ethereum, nog nauwelijks. Kent u een bedrijfsmatige toepassing? Neem dan contact met ons op, want wij schrijven daar dan graag over. Maar lees wel eerst even verder!

Een blockchain legt transacties - in principe onomkeerbaar - vast als een keten van gebeurtenissen

2008
Uitleggen wat een blockchain is, is helemaal niet zo moeilijk als menigeen denkt. Op basis van blockchain een bedrijfsmatige toepassing bouwen is echter wél ingewikkeld. Dat verklaart meteen waarom dat nog weinig wordt gedaan.

Maar nu eerst even een stapje terug in de tijd, naar 2008. Toen werd blockchain uitgevonden. Het is belangrijk om te begrijpen waarom, want dit verklaart ook de potentiële meerwaarde van deze technologie.

De eerste toepassing van blockchain was Bitcoin, feitelijk een systeem om zonder bank te kunnen bankieren. Het is geen toeval dat de opkomst daarvan samenviel met de door banken geïnitieerde recessie van 2009. Sterker nog, bitcoin ontstond deels uit onvrede daarmee.

Bitcoin en de tulpenmanie.
De vraag is of de bitcoin het ‘bankenprobleem’ goed oplost. Investeren in bitcoins is namelijk erg risicovol. Tot anderhalf jaar geleden steeg de waarde van de bitcoin enorm, volgens Wikipedia van 1 dollar in april 2011 tot maar liefst 20.000 (!) dollar in december 2017. Dat geeft een ongemakkelijk gevoel. Veel analisten waarschuwen voor een zeepbel. Na december 2017 ging de koers, zij het in een veel langzamer tempo, min of meer gestaag dalen.

Bij gewoon geld kunnen overheden en centrale banken besluiten om geld bij te drukken. De waarde daarvan daalt dan, zonder dat je hier als consument iets aan kunt doen.

Bij bitcoins is dat anders. Hierbij bepaalt het aantal blocks dat wordt toegevoegd aan de transactieketen hoeveel munten erbij komen. Dit gebeurt in een steeds trager tempo, tot er een limiet is bereikt (bron Wikipedia). Dit zou het gedrag van het systeem voorspelbaar moeten maken, maar het creëerde ook (veel) meer vraag dan aanbod. Criticasters zoals de Bank of America verwijzen zelfs naar de tulpenmanie uit de 17e eeuw.

Dit gezegd hebbende, maakt blockchain technologie het wél mogelijk om op een veilige manier transacties uit te voeren, zonder bemoeienis van machtige banken die je geld mogelijk (te) risicovol beleggen, en die vervolgens gered moeten worden met (jouw) belastinggeld.

Gebeurtenissen vastleggen
Losgekoppeld van de bitcoin is blockchain een technologie waarmee je gebeurtenissen op autonome wijze, ongevoelig voor fraude of corruptie, kunt vastleggen.

Al snel werd ingezien dat deze ‘gebeurtenissen’ veel meer dingen kunnen zijn dan transacties met cryptomunten. Denk bijvoorbeeld aan de verplaatsing van goederen of aan een verandering van de eigenschappen of de samenstelling ervan. Je kunt met een blockchain ook het samenvoegen van componenten volgen, waarbij meerdere ketenschakels betrokken zijn.

Zo kom je uit op mogelijke bedrijfsmatige toepassingen zoals slimme (afroep)contracten met automatische betaling, of tracking & tracing van goederen in een supply chain.

Momenteel worden er bij het verplaatsen en de eigendomsoverdracht van goederen nog heel veel (papieren) documenten gebruikt. Een blockchain zou al die activiteiten, die gezien door een Lean-bril geen waarde toevoegen, kunnen vervangen!

In plaats van afgeschermde transacties tussen steeds twee partijen worden dan - openlijk, automatisch en transparant - alle gebeurtenissen in de supply chain vastgelegd.

Boekhouden
Voorstanders van deze techniek noemen het één van de grootste handelsinnovaties sinds de uitvinding van dubbel boekhouden. Je kunt er ook de authenticiteit van producten, of onderdelen daarvan, mee controleren.

Albert Heijn probeert met een blockchain bijvoorbeeld zihtbaar te maken waar hun sinaasappelsap vandaan komt. Pas echter op: het is voor mij (de schrijver van dit artikel) onduidelijk of dit een echte blockchain-oplossing is. Zoiets kan namelijk ook met traditionele technologie. Een blockchain werkt echter zonder een centrale beheerder (dus AH zou in dit geval niet het beheer moeten hebben). Mede daardoor zou het dan een betrouwbaardere oplossing zijn.

Bij dat laatste, die betrouwbaarheid, moet ook een kanttekening worden geplaatst. Zelfs bij een blockchain oplossing blijft gelden: garbage in is garbage out. Door een mens opgegeven data zoals een opslagtemperatuur of ontvangstdatum kan in een blockchain weliswaar achteraf niet worden gewijzigd, maar hoeft daardoor niet per se te kloppen.

Verstegen is één van de vele partijen die experimenteert met blockchain-achtige oplossingen, in dit geval voor het volgen van specerijen (op de foto nootmuskaat)

Onderscheidende kenmerken
Hieronder de drie meest onderscheidende kenmerken van een blockchain. Hierbij het advies om in gedachten te houden waarom die er zijn: om autonome gegevensopslag mogelijk te maken, op een (vrijwel) niet corrumpeerbare manier.

1. Keten van transacties
Het woord blockchain verwijst letterlijk naar een keten (chain) van records of transacties. Die worden aanééngeregen als blokken of kralen.

Elk nieuw blok dat wordt toegevoegd aan de keten, wordt aan het voorgaande blok gelinkt via encryptie van het vóórgaande blok en krijgt een tijdstempel. Dit betekent dat als er ergens in het midden een blok wijzigt, dat dan de links naar alle blokken daarna niet meer kloppen. Pogingen om de boel te flessen worden daardoor direct zichtbaar, mits voldaan is aan punt 2.

2. Gedistribueerde vastlegging
Een blockchain kun je zien als een grootboek waarvan er vele database-kopieën bestaan. Die staan op even zovele computers oftewel nodes, die als een soort parlement hun stem uitbrengen. Wijzingen worden alleen geaccepteerd als de meerderheid van de nodes daarmee akkoord gaat. Het grootboek wordt dan op alle computers overschreven door de nieuwste versie. Eén computer hacken of anderzijds data daarin manipuleren haalt niets uit, waardoor blockchain een veilige technologie is.

3. Publiekelijk toegankelijk
De meest vérgaande blockchain variant, die ook bij Bitcoin wordt toegepast, is publiekelijk toegankelijk. Dit wil zeggen dat iedereen alle data kan inzien. Bij Bitcoin is dat welke bedragen wanneer zijn overgemaakt, zonder dat je ziet naar wie. Ook kan iedereen zijn computer als node en/of als miner (zie hieronder) toevoegen aan het netwerk. De blockchain heeft zo geen centrale beheerder die data zou kunnen manipuleren. 

Om een blockchain te laten functioneren is er iets nodig wat bepaalt wie een bepaalde transactie, of liever een block van transacties in een wachtrij, mag toevoegen. Wordt er, zoals bijvoorbeeld bij bitcoin, gebruik gemaakt van mining, dan kan iedereen deze beoordelaar zijn.

Om een block toe te kunnen voegen moet de beoordelaar dan een digitale puzzel oplossen, dit heet mining. Wie daarin als miner het eerste slaagt -  er staan bij Bitcoin enorm veel computers aan te rekenen -  krijgt een premie in bitcoins (dit is ook de manier waarop er extra bitcoins in omloop komen). Opnieuw toevoegen van hetzelfde block transacties is daarna in principe niet meer mogelijk.

Wij danken onze partners/adverteerders, door hen kunnen wij onafhankelijke artikelen maken!
Ontdek bijvoorbeeld hoe onderstaande partij Smart Industry in de praktijk helpt brengen!

Kepner-Tregoe

Kepner-Tregoe (KT) helpt bij het achterhalen van oorzaken van complexe problemen in productie, zodat de productkwaliteit, productiviteit en de operationele resultaten zichtbaar verbeteren. De kosten van downtime en producten die niet voldoen aan kwaliteitseisen, hebben een cruciale impact op winstgevendheid en klanttevredenheid.

Met het KT model voor Problem Solving in Operations, zorgen we er voor dat onze klanten hun processen stroomlijnen, equipment efficiënt benutten en dat de producten voldoen aan de klanteisen.

> Naar website

> Toon andere adviseurs categorie Smart Industry

Wanneer blockchain?
Tenslotte de hamvraag: wanneer is een bedrijfsmatige toepassing een blockchain? Enkel voldoen aan punt 1, gegevens als een kralensnoer vastleggen, is in elk geval onvoldoende. In dat geval krijg je enkel een bijzonder type database, die niet superieur is aan een gewone database. Zonder punt 2, meerdere kopieën van de database die elkaar controleren, kan de beheerder van de database (of een hacker daarvan) namelijk nog steeds alle gegevens op eigen houtje wijzigen.

Ik stel daarom voor om iets als een bedrijfsmatige toepassing te zien van blockchain, als die minimaal voldoet aan punt 1 en 2. Dan kom je uit op de onderstaande bedrijfsmatige definitie.

Onwenselijk
En punt 3 dan, de publieke toegankelijkheid?  Dit is bij een bedrijfsmatige toepassing minder noodzakelijk, en wellicht zelfs vaak onwenselijk. Het lijkt ook niet echt nodig om de voordelen van een blockchain te plukken.

Toch zit hier wel een adder onder het gras. Kent één partij toegangsrechten toe of beoordeelt die het toevoegen van transacties, dan wordt de blockchain gevoeliger voor malversaties.

Aan de andere kant is het gebruik van mining voor het toevoegen van transacties, zoals gebeurt in publieke blockchains, per definitie niet Lean. Je doet immers heel veel dingen dubbel, meerdere computers rekenen aan dezelfde puzzel. Ook is het niet milieuvriendelijk: het energieverbruik voor mining is gigantisch.

Blockchains hebben dus óók nadelen: ze zijn omslachtig en niet duurzaam. Het is daarom mijns inziens heel goed mogelijk dat er straks een beter of verbeterd alternatief voor blockchain wordt uitgevonden.