MES Guide for Executives, recensie

Werkt u als manager in de (semi-) procesindustrie, en wilt u weten of uw bedrijf wat zou kunnen hebben aan een Manufacturing Execution Systeem (MES)? Dan is het lezen van Bianca Scholten’s nieuwe boek “MES Guide for Executives” een aanrader. Alles rondom MES komt helder en bondig aan bod. Van de vraag “wat levert het op”, tot het specificeren, selecteren, implementeren en onderhouden van een MES.

Natuurlijk is er ook wel wat op het boek af te dingen. In de (chemische of farmaceutische) procesindustrie ontkom je inderdaad meestal niet aan uitgebreide procesbesturings- en beheersingssystemen, waaronder MES. In kleine en/of stuksgewijs producerende bedrijven die Lean manufacturing toepassen is de werkvloer echter zo veel mogelijk zelfsturend (denk aan Visual Management en het Kanban-systeem!). Dan vervalt een flink aantal potentiële MES-voordelen die Scholten noemt.

Vanwege het grote verschil tussen de automatiseringsbehoefte op business- en werkvloerniveau is het in de (semi-) procesindustrie niet haalbaar om een fabriek aan te sturen met één systeem.

Managers, ook wel executives genoemd, gebruiken ‘hun’ ERP-systeem om te beslissen wat er nu en in de toekomst moet worden gemaakt. Operators op de werkvloer gebruiken ‘hun’ SCADA en DCS-systeem om te zorgen dat die producten er daadwerkelijk komen.

Het woordje ‘hun’ wordt hier hierboven doelbewust gebruikt!. Tussen kantoor en werkvloer bestaat namelijk niet alleen een kloof in technische zin, maar ook in menselijke zin. Zoals zo vaak betoogd op deze site heeft iedereen in een fabriek echter een gemeenschappelijk doel: Op zo efficiënt mogelijke wijze producten maken die zo optimaal mogelijk aansluiten bij de klantwensen!

Samenwerken
Het is dus logisch dat managers en operators nauw moeten samenwerken om dat doel te verwezenlijken, en dat daartoe veel informatie moet worden uitgewisseld. Key Performance Indicatoren op business niveau moeten bijvoorbeeld worden vertaald naar Key Performance Indicatoren op werkvloerniveau, en prestatiemetingen moeten worden teruggekoppeld. Productieplanningen moeten naar de werkvloer worden gezonden, en de productieresultaten en materiaalverbruiksgegevens moeten worden teruggestuurd naar het ERP-systeem.

In theorie kan de informatie-uitwisseling tussen het ERP en SCADA/DCS niveau verlopen via pen en papier, maar dat is omslachtig en foutgevoelig. Bovendien gaat dit traag, zodat je niet snel en flexibel kunt inspelen op een wisselende marktvraag.

MES
Het alternatief voor pen en papier is het installeren van een tussenlaag, een Manufacturing Execution Systeem. Zo’n ‘MES’ voert automatisch gegevensuitwisselingen en vertaalslagen uit tussen het kantoor en de werkvloer, en fungeert tevens als veiligheidsbuffer.

De voordelen van een MES lijken glashelder, maar de waarheid is genuanceerder. MES systemen zijn behoorlijk duur en lastig te implementeren en te onderhouden; en last-but-not-least: een fabriek kan ook zónder een MES prima draaien. Feitelijk is een MES dus geen ‘need to have’ maar slechts ‘nice to have’, zo hoor je de top-executives denken.

Overtuigen
In de introductie van haar nieuwe boek “MES Guide for Executives” beaamt Bianca Scholten, management consultant bij TASK24, dat het lastig is om (top)managers te overtuigen van het nut van een MES. Ze legt daarmee de vinger op een gevoelige plek: Elders op deze site vertelt Michel de Lepper, directeur van het Global Manufacturing Competence Center van DSM, over de problemen die ingenieurs hebben om hun management te overtuigen van de voordelen van een MES. Ingenieurs zouden volgens Lepper de neiging hebben om te veel in te zoomen op technische details, terwijl ze zich beter zouden kunnen concentreren op de vraag: Waarom hebben wij een MES nodig?

Manager
Precies díe vraag probeert Bianca Scholten in haar boek te beantwoorden. De beoogde lezer is een (top)manager, die haar boek binnen één vliegreis zou moeten kunnen uitlezen. Daarna weet die manager dan of het waarschijnlijk is dat zo’n MES return on investment (ROI) oplevert in zijn of haar bedrijf. Eén hoofdstuk gaat daarom in op de baten, een ander hoofdstuk handelt over de kosten van MES.

MES is een behoorlijk ingewikkeld onderwerp, hetgeen alleen al blijkt uit het feit dat ik een half A4-tje nodig had ter introductie, voordat ik met mijn eigenlijke boekbespreking kon beginnen! Scholten is er echter in geslaagd om er een vlot lezend en toch redelijk beknopt boek van te maken. Bovendien komen álle vragen rondom MES aan bod, van de vraag “Wat is een MES’ tot ‘Wanneer heb je er wat aan’ en ‘Hoe specificeer, selecteer, koop, implementeer en onderhoud je zo’n systeem’. Na lezing van het boek heb je een duidelijk beeld van wat er gaat gebeuren als je besluit een MES-laag te bouwen.

MES-markt
Eén van de onderdelen van het boekje is een heldere beschrijving van de MES-markt. Dit gebeurt in generieke termen, zonder specifieke leveranciers te noemen. Dat je als bedrijf niet al de mogelijke functionaliteit nodig hebt moge duidelijk zijn, wat meer opvalt is dat het samenstellen van een MES-laag kennelijk nog steeds een legpuzzel is. Volgens Scholten is de kans daarom groot dat je niet voldoende hebt aan de functionaliteit die één softwareleverancier biedt.

MES modules

Acht MES modules
Op dit moment leveren MES-leveranciers volgens Scholten in de regel één of meerdere van de volgende acht MES-modules, zie ook de figuur hierboven::

Sterk punt is dat per MES-module manieren waarop deze baten zouden kunnen opleveren worden besproken. Dit betekent dat een manager in zijn achterhoofd meteen kan overwegen of de aanschaf van een bepaald type MES-module (die je dus ook los kunt kopen) in zijn of haar bedrijf de moeite waard zou kunnen zijn.

In het boek haalt Scholten een studie aan, waaruit blijkt dat MES-implementaties minimaal 50.000 euro kosten. Dit zal managers werkzaam in het MKB en wellicht ook in middelgrote bedrijven ontmoedigen. Nodig is dat volgens mij overigens niet: Ook een eenvoudige OEE-registratie module is immers te beschouwen als een MES deelapplicatie.

Titel: MES Guide for Executives
Ondertitel: Why and How to Select, Implement and Maintain a Manufacturing Execution System

Auteur: Bianca Scholten. Zij is partner van - en management consultant bij - TASK24. Daarnaast is ze actief binnen ISA, met name binnen een werkgroep die zich bezig houdt met de ontwikkeling van de ISA-95 standaarden

Aanvullende informatie: Engelstalig, 160 pagina’s, uitgegeven door International Society of Automation (ISA), 2009

Pro's en con's:
+ Vlot lezend en toch redelijk beknopt boek
+ Alle aspecten rond het nut van MES, en het selecteren, implementeren en onderhouden van zo’n systeem komen aan bod.
+ Duidelijke uitleg over welke informatie waar hoort – cq waar nodig is - in een fabriek
+ Uitgebreide en vaak recente case-besprekingen.
- Het boek gaat er impliciet van uit dat u in een groot bedrijf in de (semi-)procesindustrie werkt!
- De mogelijkheid van een zelfsturende productie en daarop aansluitende ‘Lean IT’ wordt niet besproken.
- Voor buitenlandse lezers is het vervelend dat er veel verwijzingen zijn naar Nederlandstalige publicaties. Daarnaast bevat de bibliografie weinig webverwijzingen. Ook zijn er relatief weinig externe referenties (lees: naar publicaties die niet van ISA of Scholten zelf zijn, of die afkomstig zijn uit haar consultancy-netwerk)

Lijst boekbesprekingen

Semi-proces industrie
Scholten gaat er impliciet van uit dat u in een groot bedrijf in de (semi-)procesindustrie werkt. De case-besprekingen in het boek onderstrepen dit. Aan de orde komen onder meer Agfa-Gevaert, Arla Foods, Masterfoods, Akzo Nobel, Janssen Pharmaceutica en Arcelor Mittal.

Overigens zijn die cases leuk om te lezen, en gaat het vaak om zeer recente interviews. Dat het boek focust op grote bedrijven blijkt ook uit een uitgebreid hoofdstuk over multi-site implementaties. De hamvraag die daarbij aan de order komt is: Wanneer is het slim om uit te gaan van één blauwdruk, en welke consequenties heeft dit dan voor het beheer van de MES-applicaties.

ISA-95
Bianca Scholten is bekend vanwege haar vele lezingen en publicaties (onder meer in vakblad Automatie) over de ISA-95 standaarden. Deze beschrijven mogelijke functie-gebieden in een MES en standaardiseren de informatie-uitwisseling met het ERP-systeem.

In dit boek komt ISA-95 echter slechts in de kantlijn aan de orde, en in een kort hoofdstuk. Ik vind dat eigenlijk wel een verademing, want ISA-95 is een uitermate taaie materie, en de vraag of je ISA-95 gaat gebruiken staat feitelijk los van de vraag of je wat aan een MES hebt. De beschrijving van ISA-95 is zelfs dermate summier, dat iemand die deze materie niet kent dit volgens mij niet zal begrijpen. (voor wie ISA-95 wel wil doorgronden – dit kan wel degelijk in een kwartier als je het echt wilt. Lees daarvoor het artikel over ISA-95 op deze site).

De verwachtingen rondom de ISA-95 standaarden waren aanvankelijk hooggespannen, zo zou het mogelijk moeten worden om MES-modules van meerdere leveranciers plug and play aan elkaar te koppelen. Inmiddels lijkt het gebruik van ISA-95 echter beperkt te blijven tot een (overigens zeer nuttig) hulpmiddel bij het ontwikkelen van MES-specificaties, en een manier om op gestandaardiseerde wijze interfaces tussen MES en ERP te maken. (of te ontwikkelen als je softwareleverancier bent). Hierbij is het gebruik van de XML-variant B2MML handig, daarover is het boek van Scholten weer zeer verhelderend.

Werkt u in de semi-procesindustrie en in een groot bedrijf, dan vind ik het lezen van Scholten’s boek een aanrader. De titel van het boek had wat mij betreft echter beter kunnen zijn: MES-guide for executives in the (semi-)process industry.